ხშირად დასმული კითხვები (სტარტაპებისთვის)

მეწარმეთა შესახებ საქართველოს კანონის შესაბამისად საქართველოში ბიზნესის შემდეგი ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმები არსებობს:

განვიხილოთ თითოეული დეტალურად:

სააქციო საზოგადოება არის იურიდიული პირი, სადაც კრედიტორების წინაშე პასუხისმგებლობა შემოიფარგლება საკუთარი აქტივებით და კაპიტალი დაყოფილია აქციებად, კლასებად და რაოდენობებად, რომლებიც დადგენილია კომპანიის წესდებით.

დასაშვებია დამფუძნებლების შეუზღუდავი რაოდენობა; დამფუძნებლები შეიძლება იყვნენ ნებისმიერი ქვეყნიდან. აქციონერები შეიძლება იყვნენ ფიზიკური ან იურიდიული პირები.

ყოველთვიურად წარადგენს მოგების გადასახადის, საშემოსავლო გადასახადის და დღგ-ს დეკლარაციას (თუ დღგ-ს გადამხდელია). ინვესტორებმა, რომლებსაც სურთ სააქციო საზოგადოების რეგისტრაცია საქართველოში, უნდა გაითვალისწინონ, რომ მათ შეუძლიათ ჰქონდეთ კომპანიის აქციების საქართველოს საფონდო ბირჟაზე დარეგისტრირების შესაძლებლობა.

აუცილებელია მინიმალური, 100 000 ლარის სააქციო კაპიტალის არსებობა.

თუ აქციონერთა რაოდენობა აღემატება 50 წევრს, საჭირო იქნება დამოუკიდებელი რეგისტრატორის ჩართულობა.

სააქციო საზოგადოების სამეთვალყურეო საბჭო შედგება არანაკლებ სამი წევრისაგან. წესდება შეიძლება ითვალისწინებდეს წევრთა მაქსიმალურ რაოდენობას. თუ სააქციო საზოგადოება არის „ფასიანი ქაღალდების ბაზრის შესახებ“ საქართველოს კანონით განსაზღვრული ანგარიშვალდებული პირი, რომლის ფასიანი ქაღალდები დაშვებულია საფონდო ბირჟაზე სავაჭროდ, ან თუ სააქციო საზოგადოება ლიცენზირებულია საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ, სავალდებულოა შეიქმნას სამეთვალყურეო საბჭო არანაკლებ 3 და არაუმეტეს 21 წევრისა.

ყველაზე შესაფერისი ბიზნესის ფორმა ხელმისაწვდომია პარტნიორთა შეზღუდული პასუხისმგებლობის მქონე მცირე და საშუალო ზომის კომპანიებისთვის.

ყოველთვიურად წარადგენს მოგების გადასახადის, საშემოსავლო გადასახადის და დღგ-ს დეკლარაციას (თუ დღგ-ს გადამხდელია).

„მეწარმეთა შესახებ“ ახალი კანონის მიხედვით, შპს-ში ახალი კაპიტალის მოსაზიდად პროცედურები გამარტივებულია. აღვნიშნავთ, რომ შპს-ის კაპიტალის მოთხოვნები უფრო მოქნილია, ვიდრე სს-ის მარეგულირებელი შესაბამისი მოთხოვნები. სხვა ასპექტებთან ერთად, ასეთი მოქნილობა აისახება ახალ რეგულაციაში, რომელიც შპს-ს აძლევს უფლებას გამოუშვას სხვადასხვა კლასის წილები. მოსალოდნელია, რომ კანონით გათვალისწინებული ცვლილებები მაქსიმალურად შეუწყობს ხელს შპს-ს წილების მორგებას ინვესტორის მოთხოვნებთან, მათ შორის, ნომინალური ღირებულებით ან მის გარეშე წილების გამოშვებაში. წესდებაში ან პარტნიორთა ხელშეკრულებაში შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებამ შეიძლება დააწესოს კანონით გათვალისწინებული წესებისგან განსხვავებული პირობები, თუ ამ კანონის დებულების შინაარსიდან და მიზნიდან არ ირკვევა, რომ იგი უპირატესობას ანიჭებს აღნიშნულთან შეუსაბამობის შემთხვევაში.

კომანდიტურ საზოგადოებას აყალიბებს არანაკლებ ორი პარტნიორი, ერთი შეზღუდული პასუხისმგებლობის მქონე და მეორე, რომელსაც აქვს სრული პასუხისმგებლობა კომპანიის დავალიანებაზე;

სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოება - ყველა პარტნიორს ეკისრება თანაბარი პასუხისმგებლობა კომპანიის დავალიანებაზე;

კოოპერატივი - იქმნება წევრების მოგების გაზრდისა და მათი ბიზნეს ინტერესების წარმოსადგენად.

ფილიალი არ წარმოადგენს ცალკე იურიდიულ პირს, ვინაიდან იგი ითვლება დედა კომპანიის ქვედანაყოფად.

ეს ბიზნეს მოდელი შეიძლება გამოიყენონ კომპანიებმა, რომლებიც დაინტერესებულნი არიან თავიანთი სხვა ბიზნეს ლოკაციების კონტროლით, რადგან ფილიალს არ აქვს უფლება მიიღოს საკუთარი მართვის გადაწყვეტილებები და არ შეუძლია განავითაროს სხვა ბიზნეს საქმიანობა, გარდა მშობელი კომპანიის საქმიანობისა. ინვესტორებმა, რომლებიც დაინტერესებულნი არიან ფილიალის გახსნით, ასევე უნდა იცოდნენ, რომ ნებისმიერი დავალიანება, რომელიც ფილიალს შეიძლება ჰქონდეს საქართველოში, უნდა გადაიხადოს მშობელმა კომპანიამ, რადგან დედა კომპანიას ეკისრება სრული პასუხისმგებლობა და ეს შეიძლება ჩაითვალოს უარყოფით მხარედ.

საქართველოში კომპანიის ფილიალად გახსნისას ინვესტორებმა უნდა მოამზადონ შემდეგი დოკუმენტები: პირადობის დამადასტურებელი დოკუმენტები, დედა კომპანიის რეგისტრაციის მოწმობა გაცემული ქვეყანაში, სადაც კომპანია დაარსდა, გადაწყვეტილება ამ ქვეყანაში ფილიალის შექმნის შესახებ. ხელს აწერს დედა კომპანიის წარმომადგენელი უფლებამოსილი პირი და სხვა კონკრეტული დოკუმენტები.

მიუხედავად იმისა, რომ ფილიალი არ არის ცალკე იურიდიული პირი, კანონმდებლობა ავალდებულებს ამ სუბიექტს ჰქონდეს ცალკე კორპორატიული საბანკო ანგარიში, რომელიც შეიძლება შეიქმნას ქართულ ვალუტაში ან უცხოურ ვალუტაში.

შვილობილი კომპანიის შემთხვევაში, ის უნდა იყოს გაერთიანებული საქართველოში არსებული ერთ-ერთი ბიზნეს სუბიექტის ქვეშ (ზოგადად იქმნება როგორც შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება).

საქართველოში ბიზნესი შეიძლება შეიქმნას ერთობლივი საწარმოს მეშვეობითაც. ერთობლივი საწარმო, როგორც წესი, განკუთვნილია ინფრასტრუქტურული პროექტებისთვის ან სხვა მსგავსი, მსხვილი ინვესტიციებისთვის და იქმნება მინიმუმ ორი სუბიექტის გაერთიანების გზით, კონკრეტული ბიზნეს ამოცანის შესრულების მიზნით. როგორც კი კომპანია თავის ბიზნეს მიზნებს მიაღწევს, ერთობლივი საწარმო დაიხურება.

„მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონით გათვალისწინებული რეგულაციები თანაბრად ვრცელდება უცხოურ და ადგილობრივ კომპანიებზე. აქედან გამომდინარე, უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს უფლება აქვთ დაარსონ იურიდიული პირები რაიმე მოქმედი სამართლებრივი შეზღუდვის არარსებობის გათვალისწინებით.

კომპანიების რეგისტრაციას აწარმოებს საქართველოს იუსტიციის სამინისტროში მოქმედი საჯარო რეესტრის ეროვნული სააგენტო. რეგისტრაციის პროცესის სათანადოდ შესრულების შემდეგ საჯარო რეესტრი გასცემს კორპორატიულ ამონაწერს კომპანიის საიდენტიფიკაციო მონაცემების მითითებით. რეგისტრაციის პროცესში საჯარო რეესტრში წარდგენილი ყველა და ნებისმიერი დოკუმენტი საჯაროა.

კომპანიის დასაფუძნებლად აუცილებელია კომპანიის წესდება და სადამფუძნებლო შეთანხმება. კომპანიის სადამფუძნებლო შეთანხმება შედგენილია წერილობითი ფორმით და მას ხელს აწერს კომპანიის ყველა დამფუძნებელი პარტნიორი. დამფუძნებლების მიერ შედგენილი წესდების არარსებობის შემთხვევაში, სტანდარტული წესდება განიხილება როგორც კომპანიის დამფუძნებელი დოკუმენტაციის ნაწილი.

საწესდებო კაპიტალი– ახალი კანონით, კომპანიამ საჯარო რეესტრში წარდგენილ დოკუმენტებში უნდა მიუთითოს თავისი საწესდებო კაპიტალის ოდენობა.

ბეჭედი– საქართველოში კომპანიებს არ მოეთხოვებათ ბეჭდის სავალდებულო არსებობა.

აპოსტილი / ლეგალიზაცია– საქართველოს გარდა სხვა ქვეყნებში გაფორმებული დოკუმენტები დამოწმებული უნდა იყოს ნოტარიულად და ლეგალიზებული ან აპოსტილირებული შესაბამისი პროცედურის მიხედვით.

არ ვრცელდება მოთხოვნები ადგილობრივი აქციონერების ან ადგილობრივი რეზიდენტების მენეჯმენტისთვის.

კომპანიას უნდა ჰქონდეს რეგისტრირებული ოფისის მისამართი. კომპანიის რეგისტრირებული ოფისი არ არის აუცილებელი იყოს კომერციული ფართი.

კომპანიის რეგისტრაციისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია არსებობდეს წესდება შედეგენილი კანონმდებლობის მოთხოვნების შესაბამისად. 

საგადასახადო კოდის მისაღებად პირველი რეგისტრაცია ხდება უშუალოდ საქართველოს საჯარო რეესტრში, თავად კომპანიის რეგისტრაციისას.

მოგვიანებით კომპანია უნდა დარეგისტრირდეს ონლაინ სერვისებით სარგებლობისთვის.

ყველა სხვა პროცედურა, მათ შორის დღგ-ის გადამხდელად დარეგისტრირება, ხორციელდება ელექტრონულად, პირადი შემოსავლების სამსახურის გვერდის მეშვეობით.

ყველა კომპანიას უნდა ჰქონდეს აქტიური საბანკო ანგარიში, რათა შეძლოს ყველა სხვა ონლაინ სერვისით სარგებლობა, ყოველთვიური დეკლარაციების ჩათვლით (ზედნადები, ინვოისები).

მოგების გადასახადი: 15%.

საქართველოში გამოიყენება ე.წ. ესტონური მოდელი. რაც იმას ნიშნავს, რომ ასეთი გადასახადი გადასახდელია მხოლოდ კომპანიის მიერ დივიდენდების განაწილებისას. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, კომპანიები საქართველოში არ იხდიან არანაირ მოგების გადასახადს, სანამ მოგება არ განაწილდება აქციონერებზე, გარდა იმ შემთხვევებისა, როდესაც ტრანზაქცია ითვლება მოგების განაწილებად. თუ კომპანია იღებს გადაწყვეტილებას მოგების რეინვესტირების შესახებ, არ გადაიხდება არანაირი მოგების გადასახადი რეინვესტირებულ თანხაზე.

აღსანიშნავია, რომ საქართველოში კაპიტალის მოგებაზე სპეციალური გადასახადი არ არსებობს. ის ექვემდებარება ზოგად მოგების გადასახადის დაანგარიშების წესებს და 15%-იანი გადასახადი გადაიხდება მხოლოდ ასეთი მოგების განაწილების შემდეგ.

საშემოსავლო გადასახადი: 20%.

ხელფასის საშემოსავლო გადასახადი: 20% + შენატანი საპენსიო ფონდში კომპანიის სახელზე 2% + შენატანი საპენსიო ფონდში დასაქმებულის სახელით 2%.

დღგ: 18%.

არარეზიდენტებისთვის მომსახურების ანაზღაურებაზე გადასახადის დაკავება: 10%.

რეზიდენტ არარეგისტრირებულ ფიზიკურ პირებზე მომსახურების გადასახადის დაკავება: 20%.

დივიდენდებზე დაკავება: 5%. ვრცელდება როგორც რეზიდენტებზე, ასევე არარეზიდენტებზე გადახდის შემთხვევაში.

როიალტის დაკავება: 5%; ვრცელდება როგორც რეზიდენტებზე, ასევე არარეზიდენტებზე გადახდის შემთხვევაში.

2018 წლის 1 ოქტომბრიდან, ევროკავშირი-საქართველოს ასოცირების შეთანხმებით ქართული კომპანიებისთვის, სავალდებულო გახდა IFRS სტანდარტების შესაბამისად მომზადებული აუდიტირებული ფინანსური ანგარიშგების გამოქვეყნება, თუ კომპანიის კატეგორია არის I ან II. ეს ნიშნავს, რომ 3 კრიტერიუმიდან 2 დაკმაყოფილებულია: მთლიანი აქტივები 10 მილიონ ლარზე მეტია; შემოსავალი 20 მილიონ ლარზე მეტია; 50-ზე მეტი თანამშრომელია ორგანიზაციაში.