ამოუღებელი დებიტორული დავალიანებებისა და გადახდილი ავანსების დაბეგვრა

გაცნობებთ, რომ სსიპ – შემოსავლების სამსახურის 2024 წლის 29 ოქტომბრის №23106 ბრძანების შესაბამისად ცვლილება შევიდა

 „ცალკეულ შემთხვევებში პირის საგადასახადო ვალდებულებების განსაზღვრის მიზნით მეთოდური მითითებების დამტკიცების თაობაზე“ შემოსავლების სამსახურის უფროსის 2019 წლის 8 ივლისის №22708 ბრძანებაში.

განისაზღვრა ახალი მეთოდური მითითება ,,დებიტორული დავალიანების შესახებ“ , რამაც შესაძლებელია მნიშვნელოვანი ზეგავლენა მოახდინოს თითოეული კომპანიის საქმიანობაზე.

აუნაზღაურებელი დებიტორული დავალიანების დაბეგვრა

შემოსავლების სამსახურის მიერ 2020 წლის 6 მაისს გამოცემული სიტუაციური სახელმძღვანელოს „დებიტორული დავალიანების ჩამოწერა“ # 2657  ის მიხედვით არ იბეგრებოდა დებიტორული დავალიანების ჩამოწერა ორ შემთხვევაში:

1.     როდესაც საწარმოს მხრიდან საქონლის/მომსახურების უსასყიდლო მიწოდებას ადგილი არ აქვს, რამდენადაც გარიგების მიზანს წარმოადგენს საქონლის/მომსახურების სასყიდლიანი მიწოდება და ამასთან, დებიტორული დავალიანების ამოსაღებად გასაწევი დროის, ადამიანური რესურსის ან/და ფინანსური ხარჯების ოდენობა, აღემატება მოთხოვნის დაკმაყოფილებით მისაღები შემოსავლის/სარგებლის ოდენობას.

2.              საწარმოს მხრიდან საქონლის/მომსახურების უსასყიდლო მიწოდებას ადგილი არ აქვს, რამდენადაც გარიგების მიზანს წარმოადგენს საქონლის/მომსახურების სასყიდლიანი მიწოდება და ამასთან, საწარმო მიმართავს შესაბამის სამართლებრივ მექანიზმს დებიტორული დავალიანების ამოსაღებად.

ახალი მეთოდური მითითების „დებიტორული დავალიანების შესახებ“ გამოცემით შემოსავლების სამსახური ამოუღებელი დებიტორული დავალიანებებისა და გადახდილი ავანსების დაბეგვრის მიდგომას ცვლის.

ცვლილებების შესაბამისად განისაზღვრა დებიტორული დავალინებების გონივრულ ვადაში გადაუხდელობის  შემთხვევები, რომელიც შესაძლებელია  დაკვალიფიცირდეს შესამოწმებელი პერიოდის ბოლოს დირექტორზე (თუ არ არსებობს სხვა იდენტიფიცირებადი პასუხისმგებელი პირი) გაცემულ ხელფასად და დაექვემდებაროს შესაბამის დაბეგვრას.

უცვლელად გთავაზობთ შემოსავლების სამსახურის ახალ მეთოდურ მითითებაში მოყვანილ მაგალითს:

მაგალითი №7

2023 წლის 1 აპრილს დაინიშნა შპს „A“-ს 2021-2022 წლების საანგარიშო პერიოდების საგადასახადო შემოწმება. შპს „A“-ს საქმიანობის საგანს წარმოადგენს ავეჯის შეძენა-რეალიზაცია.

შესამოწმებელ პერიოდში, 2021 წლის 1 თებერვალს, შპს „A“-მ შემდგომი გადახდის პირობით შპს „B“-ს მიაწოდა 100 000 ლარის ღირებულების ავეჯი. აღნიშნული ოპერაცია შპს „A“-მ ასახა ბუღალტრულ აღრიცხვაში.

2022 წლის 15 იანვარს შპს „B“-მ შპს „A“-ს აუნაზღაურა დებიტორული დავალიანების ნაწილი – 20 000 ლარი, ხოლო 2023 წლის 1 მარტს აუნაზღაურა 10 000 ლარი. აღნიშნული თანხების ანაზღაურება ასახულია შპს „A“-ს ბუღალტრულ აღრიცხვაში.

დებიტორული დავალიანების წარმოშობის თარიღიდან გონივრულ ვადაში – 12 კალენდარული თვის გასვლის შემდეგ, ამავდროულად საგადასახადო შემოწმების დაწყებამდე, კერძოდ 2023 წლის 1 აპრილამდე, შპს „B“-ს მიერ შპს „A“-ს მიმართ არსებული დებიტორული დავალიანების დარჩენილი ნაწილი – 70 000 ლარი არ არის ანაზღაურებული. ასევე, არ დასტურდება მიწოდებული საქონლის უკან დაბრუნების ფაქტი.

შეფასება და შედეგი

შემოსავლების სამსახური 70 000 ლარს დაბეგრავს საშემოსავლო გადასახადით, როგორც საქონლის მყიდველის მიერ კომპანიაზე გადახდილ  და კომპანიის დირექტორზე გაცემულ ხელფასის თანხას.

გადახდილი ავანსების დაბეგვრა

ცვლილებების შესაბამისად იგივე მიდგომას იყენებს შემოსავლების სამსახური გადახდილ ავანსებთან მიმართებაში.

საწარმოს უფიქსირდება საქონლის/მომსახურების მიღებასთან დაკავშირებით ავანსის გადახდა. ამასთან, შემოწმებით დადგინდა, რომ საწარმოს, ავანსის გადახდიდან გონივრულ ვადაში, ფაქტობრივად არ აქვს მიღებული შესაბამისი საქონელი/მომსახურება. ასევე, არ დასტურდება ავანსის მიმღები პირის მხრიდან ავანსის თანხის/თანხის ნაწილის უკან დაბრუნების ფაქტი.

გადასახადის გადამხდელის მიერ მომწოდებლისთვის გადახდილი ავანსი/ავანსის ნაწილი,

რომლის შესაბამისი საქონლის/მომსახურების მიღების ფაქტიც არ იქნება დადასტურებული

საგადასახადო შემოწმების დანიშვნის მომენტისთვის, დაკვალიფიცირდება, როგორც შესამოწმებელი პერიოდის ბოლოსთვის საწარმოს დირექტორზე (თუ არ არსებობს სხვა იდენტიფიცირებადი პასუხისმგებელი პირი) გაცემული ხელფასი და დაექვემდებარება შესაბამის დაბეგვრას.

გთავაზობთ შემოსავლების სამსახურის ახალ მეთოდური მითითებიდან შესაბამის ამონარიდს:

მაგალითი №5

2023 წლის 1 აპრილს დაინიშნა შპს „A“-ს 2021-2022 წლების საანგარიშო პერიოდების საგადასახადო შემოწმება. შპს „A“-ს საქმიანობის საგანს წარმოადგენს ავეჯის შეძენა-რეალიზაცია. შესამოწმებელ პერიოდში საწარმოს განხორციელებული აქვს მხოლოდ ორი ოპერაცია:

1.   2021 წლის 1 თებერვალს, შპს „A“-მ მომწოდებელ შპს „B“-ს გადაუხადა ავანსი 100 000 ლარი შემდგომში ავეჯის მოწოდების პირობით. აღნიშნული ოპერაცია შპს „A“-მ ასახა ბუღალტრულ აღრიცხვაში. მხარეთა შორის გაფორმებული ხელშეკრულება ითვალისწინებდა შპს „B“-ს მიერ შპს „A“-სთვის 1 000 ერთეული იდენტური მაგიდის მიწოდებას.

2.   შპს „B“-მ 2021 წლის 1 დეკემბერს შპს „A“-ს მიაწოდა ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ავეჯის ნაწილი – 300 მაგიდა, რაც დასტურდება შესაბამისი მიღება-ჩაბარების აქტით, სასაქონლო ზედნადებით და თანმხლები დოკუმენტებით. შპს „A“-მ აღნიშნული ოპერაცია ასახა ბუღალტრულ აღრიცხვაში და ამავე ხელშეკრულების პირობების შესაბამისად, მოახდინა გადახდილი ავანსის ნაწილის – 30 000 ლარის რეკლასიფიცირება/ჩახურვა.

ავანსის გადახდის თარიღიდან გონივრულ ვადაში – 12 კალენდარული თვის გასვლის შემდეგ, ამავდროულად საგადასახადო შემოწმების დაწყებამდე, კერძოდ 2023 წლის 1 აპრილამდე, არ დასტურდება შპს „B“-ს მიერ საქონლის დარჩენილი ნაწილის შპს „A“-სთვის მიწოდების ფაქტი, ამასთან, არ დასტურდება ავანსის თანხის დარჩენილი ნაწილის უკან დაბრუნების ფაქტი.

შეფასება და შედეგი

შემოსავლების სამსახური 70 000 ლარს დაბეგრავს საშემოსავლო გადასახადით, როგორც კომპანიის დირექტორზე გაცემულ ხელფასის თანხას.

1.       აუდიტორი უფლებამოსილია, გადახდილი ავანსების ან/და საქონლის მიწოდებით ან/და მომსახურების გაწევით წარმოქმნილი მოთხოვნების (დებიტორული დავალიანებების) მიმართ არ განსაზღვროს დამატებითი საგადასახადო ვალდებულებები (ოპერაციები არ დაუქვემდებაროს კვალიფიკაციის შეცვლას) თუ, შესაბამის პირზე/პირებზე, ამ მეთოდური მითითების შესაბამისად გადაკვალიფიცირებული თანხების ჯამი არ აღემატება:

ა) მცირე კატეგორიის გადასახადის გადამხდელის შემთხვევაში - 1 000 ლარს;

ბ) საშუალო კატეგორიის გადასახადის გადამხდელის შემთხვევაში - 10 000 ლარს;

გ) მსხვილი კატეგორიის გადასახადის გადამხდელის შემთხვევაში - 100 000 ლარს.

3.     წინამდებარე მეთოდური მითითება არ ვრცელდება შემთხვევებზე, როდესაც წარმოდგენილი მტკიცებულებებით უტყუარად დასტურდება გადასახადის გადამხდელის მიერ, დებიტორული დავალიანების (საქონლის/მომსახურების შემძენის მიერ აუნაზღაურებელი თანხის) შესაბამისი მოთხოვნის დაკმაყოფილების მიზნით, კანონმდებლობით გათვალისწინებული სამართლებრივი მექანიზმების გამოყენების ფაქტი.

4.     აუდიტორი უფლებამოსილია, კვალიფიკაციის შეცვლას არ დაუქვემდებაროს გადახდილი ავანსის ის ნაწილი, რომელიც იმავე შინაარსის ოპერაციებთან მიმართებაში დადგენილი პრაქტიკის ან/და გადასახადის გადამხდელის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებების შესაბამისად, ლოგიკურად/დამაჯერებლად მიიჩნევა მხარეებს შორის საქმიანი ურთიერთობის შემადგენელ აუცილებელ კომპონენტად.